Aşırı Aktif Mesane (OAB): Belirtiler, Nedenler, Tanı ve Tedavi
Aşırı aktif mesane (Over Active Bladder), ani ve zor tutulur idrar sıkışması, sık idrara çıkma ve gece uyanarak idrara gitme şikâyetleriyle seyreden, yaşam kalitesini belirgin etkileyebilen bir durumdur. Hem kadınlarda hem erkeklerde görülür; yaşla birlikte artabilir ancak her yaşta tedavi edilebilir.
Belirtiler
Ani sıkışma (urgency): Tuvalete yetişmekte zorlanma
Sık idrara çıkma: Gün içinde 8’den fazla kez idrara gitme
Gece idrara kalkma (noktüri): Uykudan 1 veya daha fazla kez uyanma
Sıkışma tipi kaçırma: Tuvalete yetişemeden kaçırma (her hastada olmaz)
Bu yakınmalar bazen idrar yolu enfeksiyonu, taş, prostat sorunları veya nörolojik durumlar ile de ilişkili olabilir; ayırıcı tanı önemlidir.
Nedenler ve Risk Faktörleri
Mesane kasının aşırı duyarlılığı
Sinirsel iletimde değişiklikler
Menopoz sonrası dönem, ileri yaş
Sıvı/kafeinli-gazlı içeceklerin fazlalığı, sigara
Obezite, kabızlık
Erkeklerde prostat büyümesiyle eşlik eden irritatif belirtiler
Diyabet, nörolojik hastalıklar (ör. inme, MS) gibi eşlikçiler
Tanı Nasıl Konur?
Ayrıntılı öykü ve muayene
İdrar tahlili (enfeksiyon dışlanır), gerekirse idrar kültürü
İşeme günlüğü (günlük sıvı alımı ve tuvalet sıklığı kaydı)
OABSS gibi semptom skorları
Gerektiğinde ultrason, üroflowmetri ve seçilmiş olgularda ürodinami
Amaç; benzer şikâyetlere yol açan diğer nedenleri ekarte ederek kişiye özgü bir tedavi planı oluşturmaktır.
Tedavi: Basamaklı ve Kişiye Özgü
1) Yaşam tarzı ve davranışsal tedaviler (ilk basamak)
Sıvı düzeni: Akşam geç saatlerde sıvıyı azaltma; kafein/alkol-asitli içecekleri kısıtlama
Mesane eğitimi: Tuvalet aralıklarını kademeli uzatma, “erteleme teknikleri”
Pelvik taban egzersizleri (Kegel): Sıkışma geldiğinde kasları doğru kullanma
Kabızlıkla mücadele, kilo kontrolü, sigarayı bırakma
Gece şikâyetleri için akşam tuz ve sıvı alımını azaltma
2) İlaç tedavileri
Antimuskarinikler ve/veya β3 agonistler: Sıkışma ve sıklığı azaltmayı hedefler.
Olası yan etkiler (ağız kuruluğu, kabızlık vb.) takip edilir; ilaç seçimi ve kombinasyon bireye göre ayarlanır.
3) Girişimsel seçenekler (ilaçla yeterli düzelme olmazsa)
Mesane botoksu (onabotulinum toksin): Mesane kasının aşırı aktivitesini azaltır; etkisi genellikle birkaç ay sürer, gerektiğinde tekrarlanır.
Nöromodülasyon: Tibial sinir veya sakral nöromodülasyon ile mesane sinyallerinin düzenlenmesi.
4) Cerrahi
Çok nadir, seçilmiş ve dirençli olgularda gündeme gelir.
Ne Zaman Hekime Başvurmalı?
Şikâyetleriniz 3 haftadan uzun sürüyorsa
İdrarda yanma, ateş, kanama gibi uyarıcı belirtiler varsa
Ani başlayan ve hızla kötüleşen yakınmalar olursa
Günlük yaşam, iş ve uyku düzeniniz belirgin bozulduysa
Sık Sorulan Sorular
OAB, “fazla su içmemden” mi olur?
Tek neden değildir. Sıvı ve kafein düzeni önemli olsa da OAB, mesanenin aşırı duyarlılığıyla ilişkilidir. Doğru düzenleme şikâyetleri azaltır; suyu gereğinden fazla kısıtlamak doğru değildir.
İlaçlar bağımlılık yapar mı?
Hayır. Uygun seçilip izlenirse güvenle kullanılabilir. Yan etkiler görüldüğünde doz/ilaç değişimi yapılır.
Botoks kalıcı mıdır?
Kalıcı değil; etkisi aylar içinde azalabilir. Gerekirse tekrarlanır ve birçok hastada konforu belirgin artırır.
Erkeklerde OAB ile prostat birbirine karışır mı?
Evet, irritatif belirtiler benzeyebilir. Değerlendirmede prostat ve mesane birlikte ele alınır.
Tamamen geçer mi?
Birçok hastada yaşam tarzı + ilaç/girişimsel tedavilerle belirti kontrolü sağlanır. Amaç yakınmaları yönetilebilir düzeye indirmektir.
Uyarı: Bu sayfadaki bilgiler tanı yerine geçmez. Şikâyetleriniz için mutlaka üroloji uzmanına danışın.